RAB, yolunun başlangıcında, Kadim işlerinden evel beni teşkil etti.
Özdeyişler 8:22
4. Yüzyılda başlamış olan, İsa Mesih’in Peder’le aynı uluhiyete sahip olduğunu reddeden, ve bu nedenle de İsa Mesih’in tamamen yaratılmış bir varlık olduğunu iddia eden Arius ve onun müridlerinin ortaya çıkardığı ihtilaflardan birisi de Hz. Süleyman’ın “Özdeyişler” kitabı üzerinden İsa Mesih olan “Hikmet”in yaratılmış olması iddiasıdır. Günümüzde Üniteryenler, Yehova Şahitleri, ve diğer dini örgütlerin de bu ve buna benzer ayetleri kullanarak İsa Mesih’in uluhiyetini reddediyordur. Bu yazıda, Özdeyişler kitabında aslında İsa Mesih’in bir ilahi varlık olduğunu göstermiş olacağım.
Özdeyişler kitabını 8. Bölümüne genel olarak baktığımızda, burada Hz. Süleyman, Kutsal Ruh vasıtasıyla Allah’ın Hikmet’inden bahseder. 22. Ayette de Allah kadim işlerinden evel Hikmet’i teşkil etti, yani yarattığını söylüyor. Burada “yolunun başlangıcı”, kurtuluş hakkındadır, Kilisede tanınan 3 teolog arasından biri olan Aziz Grigori (329-390) “Allah’ın bizim iyiliğimiz için üstlendiği insanlığın [insan doğasının] nedeni nedir? Bu kesinlikle bizim kurtuluşumuzdu. Başka ne olabilir ki?”1 diyerek burada İsa Mesih’in ebedi uluhiyeti hakkında değil, Kutsal Ruh’un yarattığı ve Meryem Ana’dan aldığı insanlığı hakkında bahsedildiğini bize şu sözlerle gösterir: “Bir kökene bağlı olarak bulduğumuz her şeyi Mesih’in insanlığına atfetmeliyiz, ama mutlak ve kökensiz olan her şeyi O’nun Uluhiyetine katmalıyız.”2
Bunu Kutsal Kitap’ta destekleyen ayette de Özdeyişler 8:25-26’da bulunur: “O, dünyayı ve kırları, Ve dünya toprağının başlangıcını daha yapmadan, Dağlar daha yerleştirilmeden; Tepelerden önce ben doğmuştum.” yani burada Hikmet, Allah tarafından yaratılış olmadan önce doğduğunu söylüyor. Yaratılışı olmadan önce var olan bir şey nasıl yaratılmış olabilir ki? Bu nedenle Havari Yuhanna’ya göre olan İncil şu sözlerle başlar: “KELÂM başlangıçta var idi, ve Kelâm Allah nezdinde idi, ve Kelâm Allah idi.” (Yuhanna 1:1) ve Allah’ın Kelâm’ı olan İsa Mesih de Hz. Davut’un mezmurunda bahsedilen “Fermanı ilân edeceğim; RAB bana dedi: Sen benim oğlumsun; Ben seni bugün tevlit ettim.” (Mezmur 2:7) ayeti de kendi kişisinde tamamlandığını göstermek için “Zira Allah dünyayı öyle sevdi ki, biricik Oğlunu verdi; ta ki, ona iman eden her adam helâk olmasın, ancak ebedî hayatı olsun.” (Yuhanna 3:16) sözlerini de sarfetmiştir.
Kısacası, Hz. Süleyman’ın Özdeyişler kitabından Allah’ın ebedi Hikmet’inin insanlığını, Allah’ın insanları ölümden kurtuluşunun başlangıcı için yaratılmış olduğunu söyler, ve sonrasında da bahsedilen Hikmet’in ebediyen Allah’tan doğmuş olduğunu bize öğretir.